Eten volgens filosofieën uit het zuiden van Europa

Het Mediterraanse gebied over de jaren

Tegenwoordig staat het mediterrane gebied wellicht het meest bekend om het prettige klimaat, de mediterraanse keuken en als de omgeving van de Middellandse Zee. Lang geleden was het ook het centrum van machtige rijken zoals het oude Griekenland (onder andere de Achaeïsche Bond), het Romeinse Rijk en later het Ottomaanse Rijk. Daarnaast is het de oorsprong van de mediterrane keuken. Deze keuken staat bekend als zeer gezond, vooral vergeleken met de meeste doorsnee diëten in het westen. Maar naast deze keuken, is dit gebied ook bekend als één van de beginplaatsen van talloze filosofische stromingen. Wat begon in Griekenland was vaak honderden jaren later nog te vinden in het Romeinse rijk. Tegenwoordig krijgen deze filosofieën weinig aandacht meer, mede omdat het Christendom veel filosofieën naar de achtergrond heeft verdrongen.

Mediterraans eten

Natuurlijk kun je op Eet.nu talloze restaurants vinden met een Mediterrane keuken. Zo zijn er ruim 550 mediterrane restaurants, meer dan 570 Griekse restaurants, liefst 2710 Italiaanse restaurants en zo'n 450 Spaanse restaurants te vinden in Nederland. Meer dan genoeg keuze dus! Een paar aanraders:

Dolce & Gusto in Helmond heeft een Italiaans / mediterraanse keuken. Je kunt hier verschillende pasta's en pizza's krijgen, maar ook typisch Italiaanse maaltijdsalades en nog veel meer. Het wordt met liefst een 9,4 beoordeeld!

Dolce & Gusto

Athene in Gulpen is zoals de naam al aangeeft een écht Grieks restaurant. Het eten wordt hier zeer positief beoordeeld, en ook de nadrukkelijk door Griekenland geïnspireerde setting versterkt de ervaring bij Athene. Gemiddeld krijgt dit Griekse restaurant een 9,3!

Athene

Socrates over eten

Hoewel er geen werken (meer) zijn die hij zelf geschreven heeft, is veel over Socrates' gedachtengoed geschreven door zijn zeer bekende leerling Plato. Een bekende quote van Socrates is: "Men moet eten om te leven, niet leven om te eten.", wat meestal opgevat wordt als dat eten in feite alleen een brandstof dient te zijn voor mensen, niet een bron van genot. Wellicht een moderne interpretatie is dat eten altijd gezond moet zijn, en pas in de tweede plaats lekker. Vrij vertaald zou een andere uitspraak van Socrates zijn dat de beste smaakmaker voor eten honger is, en de beste smaakmaker voor drinken dorst. Maar Socrates hechtte ook veel waarde aan de omgang met anderen, ook tijdens het diner. Het ligt dan ook voor de hand dat Socrates weinig op zou hebben met fastfood ketens, terwijl gezonde restaurants waar je gezellig kunt eten ongetwijfeld op zijn goedkeuring zouden kunnen rekenen.

Eten als Socrates

Een aantal gezonde restaurants vind je in mijn eerdere blog over goede voornemens. Bijvoorbeeld Groenten van Roos in Sittard!

Groenten van Roos

De vader van het vegetarisme: Pythagoras

Hij staat inmiddels veruit het meest bekend om zijn wiskundige werk, waarvan de stelling van Pythagoras vermoedelijk het meest bekend is. Hij was verder onder andere filosoof en een religieus hervormer. Hij was echter ook een grondlegger van het bewuste, ethische vegetarisme. De eerste mensen waren ook vegetarisch, maar dat was geen bewuste, ethische keuze. Pythagoras en zijn volgelingen kozen echter wel bewust om vegetarisch te eten, omdat hij concludeerde dat alle levende wezens een ziel hebben, en dat deze niet gegeten mogen worden. In tegenstelling tot moderne vegetariërs was hij overigens ook van mening dat men geen bonen mocht eten, omdat hij dacht dat mensen en bonen van hetzelfde materiaal gemaakt waren.

Overigens waren Pythagoras en zijn volgelingen verre van de enige vegetariërs rond de Middellandse Zee. Vermoedelijk waren bijvoorbeeld ook veel gladiatoren (grotendeels) vegetarisch. Althans, daar wees een analyse van de botten in een groot gladiatoren graf op. Hoewel veel gladiatoren slaven waren, zou het gebrek aan vlees in hun dieet niet het gevolg zijn van kostenbesparingen. Voor de meester van deze slaven was het namelijk belangrijk dat ze zo lang mogelijk bleven leven en zo vaak mogelijk konden vechten, zodat hun meester meer geld aan ze kon verdienen.

Vegetarische restaurants

Er zijn talloze restaurants met vegetarische opties te vinden. Eten als Pythagoras of de gladiatoren is dus makkelijk! Een paar aantrekkelijke voorbeelden:

Stoom in Middelburg is een restaurant met veel vegetarische en veganistische gerechten. Het restaurant richt zich op duurzaamheid en wordt met gemiddeld een 9,4 zeer positief beoordeeld. Een echte aanrader om vegetarisch te gaan eten dus!

Stoom

India Poort in Hilversum is een restaurant met veel vegetarische opties. Afkomstig uit het land met de meeste vegetariërs, zowel in percentage als in aantal, zijn er veel vegetarische opties te vinden op het menu. Met een 8,9 wordt het restaurant verder zeer positief beoordeeld!

India Poort

Cynisch eten

Eén van de grotere filosofische stromingen in het oude Griekenland en het Romeinse rijk, was het Cynisme. Tegenwoordig betekent "Cynisch" een negatieve, wantrouwige houding. De filosofische stroming, die ruim 300 jaar v.Chr. zijn oorsprong vond in Athene, was gericht op een leven dat trouw is aan de natuur. Materiële bezittingen, andere vormen van rijkdom en bestaande culturele gewoontes werden door de Cynici verworpen. Ze vonden dat men zeer bewust diende te leven en geen schaamte mocht hebben.

Ook hun dieet weerspiegelde dit. Zo aten ze goedkoop voedsel dat volgens de elite bedoeld was voor de armen of slaven. Voorbeelden hiervan zijn gerst (granen), bijvoorbeeld in de vorm van brood (zonder beleg), verschillende soorten erwten, peulvruchten zoals linzen en bonen, groentes en fruit. Hierbij was het belangrijk dat het de goedkope, niet verfijnde varianten betrof. Ook wat eten betreft was het belangrijk geen schaamte te hebben, het tentoonstellen van het leven in armoede werd zelfs aangemoedigd.

Filosofische diëten

Zo zie je dat filosofie allerlei effecten kon hebben op het dieet. Socrates at graag gezond maar ook gezellig, Pythagoras had een ethisch dieet en Cynici aten goedkoop en bescheiden. Hun dieet was dus één van de verscheidene manieren waarop hun filosofie tot uiting kwam. En ze spoorden hun volgelingen, gelijkgestemden en andere gesprekspartners aan om hetzelfde dieet te volgen. Uit de vorige blog over dit onderwerp blijkt dat ook nu het dieet van verschillende groepen vaak overeenkomt. Zo dienen alle volgelingen van verschillende religies zich aan dezelfde regels te houden. Ook zullen groepen die veel met dierenwelzijn of milieu bezig zijn veel overeenkomsten een soortgelijk dieet hebben en ideeën erover met elkaar delen. Hoewel de vaak gebruikte uitspraak "Je bent wat je eet" niet al te letterlijk genomen moet worden, blijkt je dieet dus wel veel te kunnen zeggen over wat je belangrijk vindt, wat je levensfilosofie is.