Alles over thee en exotische alternatieven

De geschiedenis van thee

Thee zou volgens een legende al sinds zo'n 5000 jaar voor Christus in China worden gedronken. Ruim 7000 jaar geleden dus. Volgens dit verhaal dwarrelden theebladeren in een pan heet water, toen Shennong (de Goddelijke boer in de Chinese mythologie) in een bos was. Volgens een boeddhistische legende zijn de eerste theeblaadjes echter pas in 500 voor Christus ontstaan, uit de oogleden van de Indiase monnik Bodhidharma. Hij zou zijn oogleden afgeknipt hebben om niet in slaap te vallen.

Zoals met veel drank- en etenswaren die al lang gebruikt worden, is het helaas niet helemaal duidelijk wanneer het eerste gebruik ervan begon. Zeker is wel dat het duizenden jaren geleden is, en dat het begon in Azië. In eerste instantie vermoedelijk vooral als medicinale drank. Thee dook pas veel later op in het westen, en werd voor het eerst in een westers boek over reisverhalen uit Venetië genoemd in 1559. Thee bereikte Nederland pas zo'n 51 jaar later, toen het in 1610 in kleine hoeveelheden werd geïmporteerd. Niet geheel toevallig was dit ook rond de tijd dat koffie Europa bereikte. En net als bij koffie kwam de grootschalige handel van thee op gang gedurende de 17e eeuw, door de VOC. In eerste instantie ging de handel via Batavia (Indonesië), maar later kwam het direct vanuit Guangdong in China. Naar verloop van tijd kwamen er, net als bij koffie, grote theeplantages op Java en Sumatra (beide Indonesië), terwijl Engeland theeplantages aanlegde in India en Sri Lanka. In de 18e eeuw werd thee pas een normale en veelvoorkomende drank in Nederland.

Replica van een VOC schip

Thee in de 21e eeuw

Ook nu wordt thee natuurlijk nog steeds veel gedronken. Gemiddeld drinken Nederlanders zelfs zoveel thee, dat we op de 14e plaats van grootste theegebruikers ter wereld staan. Qua hoeveelheid valt dit trouwens nog best mee: Nederlanders gebruiken gemiddeld 0,78 kg thee per jaar, terwijl Turken ruim 3 kg thee per jaar consumeren. Op de tweede plaats staan Ieren, die gemiddeld iets meer dan 2 kg per jaar gebruiken. In het Verenigd Koninkrijk, dat ook bekend staat om zijn thee-cultuur, gebruikt men met 1,5 kg gemiddeld iets minder dan twee keer zoveel als Nederlanders, maar dus minder dan de helft van de Turken.

Unilever, dat tot eind 2020 een deels Nederlands bedrijf was, is nog altijd één van de grootste theeverkopers ter wereld, waarvan Lipton het bekendste theemerk is. Het merk Pickwick, dat onderdeel is van het nog altijd Nederlandse Douwe Egberts, is een ander theemerk met een sterke relatie met Nederland. Reeds in 1753 begon de theeverkoop in de kruidenierswinkel van Egbert Douwes, waaruit het huidige Douwe Egberts ontstond.

Ook koud goed te drinken

Ook de thee die ik persoonlijk het liefst drink, ijsthee, kan natuurlijk niet ontbreken in deze blog. IJsthee werd vooral populair in de jaren 80 van de vorige eeuw. Het bestaat echter al veel langer. Marguerite Gardiner (Countess of Blessington), een Ierse romanschrijfster, schreef al in 1823 over het drinken van ijsthee in Napels, Italië. Vervolgens bereikte de koude theevariant de Verenigde Staten in 1860, hoewel het daar pas vanaf 1870 op grotere schaal gedronken werd.

IJsthee wordt net als gewone thee vooral gemaakt met echte theebladeren, hoewel er ook koude varianten zijn van kruidenthee. IJsthee kan zowel met als zonder koolzuur bereid worden, en is vaak veel zoeter dan warme theevarianten. Het wordt dan ook veelal gezien als een alternatief voor frisdrank, en wordt zoeter gemaakt door het toevoegen van suiker, zoetstoffen of honing. IJsthee wordt dan ook niet zo nuttig geacht voor de gezondheid als veel warme thee-dranken.

IJsthee

Talloze varianten

Tegenwoordig kun je natuurlijk allerlei thee-smaken krijgen, gewoon in je lokale supermarkt. Groene en zwarte thee zijn de bekendste theesoorten. Rooibos, kruidenthee en gemberthee zijn eveneens heel bekende varianten, maar in feite zijn dit geen theesoorten, omdat er geen theeplant aan te pas komt. Desalniettemin zijn ook deze varianten inmiddels heel normaal en worden ze in de volksmond veelvuldig thee genoemd. Zelfs van brandnetels kan een soort thee worden gemaakt. Overigens zijn bijvoorbeeld witte, gele en oolong thee wel echte theesoorten, maar deze zijn minder populair in Nederland.

Van de meeste theesoorten zijn ook nog talloze smaakvarianten te verkrijgen. Op de site van Albert Heijn vind je bijvoorbeeld veel theesoorten met citroensmaak, waarbij groene thee, zwarte thee, rooibos, kruidenthee én gemberthee allen tenminste één citroenthee variant hebben. Ook zijn de verschillende theevarianten met een fruitsmaakje niet meer uit het assortiment weg te denken, zoals met aardbeien, peren of mango smaak. Earl Grey, wat al lange tijd één van de bekendste theesmaken is, is trouwens gewoon gebaseerd op zwarte thee (en later ook Ceylon Thee), waaraan olie van de bergamot citrusvrucht wordt toegevoegd om het de bekende smaak te geven.

Brandnetel thee

Exotische alternatieven

Er zijn ook allerlei alternatieven voor thee. De meesten worden inmiddels ook in Nederland verkocht, maar zijn hier lang niet zo bekend. Het Zuid-Amerikaanse Yerba Maté wordt net als thee gemaakt door infusie, dus door gedroogde bladeren aan heet water toe te voegen. Yerba Maté wordt vaak gedronken uit een kalebas. Dit zijn meestal van kalebas-vruchten gemaakte holle, ronde kopjes, die vaak uitbundig versierd worden. De Yerba Maté wordt los in de kalebas toegevoegd, waarna het hete water erin gegoten wordt. Meestal wordt er ook een ijzeren "bomba" rietje in de kalebas geplaatst, waarmee men de Yerba Maté drinkt. Deze bomba lijkt qua vorm op een lepel, maar bevat kleine gaatjes waar de drank doorheen kan. Omdat de bladeren van de yerba maté plant gemalen worden, is het gebruik van een bomba zeker aan te raden, zodat je deze gemalen blaadjes niet in je mond krijgt.

Yerba Maté in kalebas met bomba

Een andere theesoort die hier niet zo bekend is, maar in het land van herkomst wel veel gedronken wordt, is matcha. In tegenstelling tot Yerba Maté wordt matcha met theeplanten gemaakt, en is het dus een echte thee. Doordat de theeplanten in de schaduw worden geplaatst, bevatten deze wel meer cafeïne dan normaal. De theebladeren worden voor matcha fijngemalen tot een poeder, die vervolgens wordt opgelost in heet water. Ondanks dat Matcha dus van echte theeplanten gemaakt wordt, is het eindresultaat behoorlijk anders dan "normale" thee. Matcha is vooral populair in Japan, en staat ook vooral bekend als een Japanse drank. De geschiedenis van Matcha begon echter in China. Japanse zenboeddhisten kwamen met matcha in aanraking tijdens hun reizen in China, namen de planten vervolgens mee naar Japan, en ontwikkelden vervolgens hun eigen gebruiken en productiemethodes. Hoewel zowel matcha als yerba maté vooral populair zijn op een ander continent, zijn beide dranken zelfs in de supermarkt te krijgen, hoewel beide bij restaurants nog zeldzaam lijken te zijn.

Matcha

Ben jij ook een thee-fanaat? En zo ja, welke thee drink jij het liefst? Laat het ons weten in de reacties!