Ode aan de aardappel

Een korte geschiedenis van de aardappel

Tegenwoordig is de aardappel dus niet meer uit onze Nederlandse keuken weg te denken. Een paar honderd jaar geleden was dat wel anders, want tot 1536 was de aardappel nog geheel onbekend in Europa. In dat jaar werd de eerste aardappel vanuit Peru of Chili (de exacte herkomst is nog steeds onduidelijk, en blijkbaar is de discussie hierover nogal verhit) meegenomen door Spaanse ontdekkingsreizigers. Vanuit Spanje werden ze door monniken verspreid over de rest van Europa.

Dat de aardappel zo ver gekomen is mag overigens een klein wonder heten, want men dacht lange tijd dat aardappels ongezond waren (de stengels en bessen van de aardappelplant zijn dan ook giftig). Aardappels leken een lot als voedsel voor varkens en de aller-aller armsten tegemoet te gaan. Gelukkig zag men tegen 1727 in Friesland(!) in dat aardappels eigenlijk best wel wat toe konden voegen als voedsel. Slimme mensen, die Friezen!

Soorten aardappels

Als ik aan een aardappel denk, dan zie ik een lichtbruine/gelige knol met (donker-)bruine spikkels voor me. Heel simpel dus. Nader onderzoek toont echter aan dat er niet gewoon één soort aardappels is. Geloof het of niet, in Nederland alleen al zijn er zeker 400 verschillende soorten aardappels. 400! Dat lijken er heel wat. In de Andes in Zuid-Amerika doen ze er nog een schepje bovenop: in het wild komen daar nog eens 4000 verschillende soorten aardappels voor. Overigens is de zoete aardappel (ondanks de naam) géén aardappelsoort, zoals de aardappel geen appelsoort is. Dergelijke benamingen zijn natuurlijk herkenbaar, maar dus ook wel behoorlijk verwarrend.

Overigens hebben sommige aardappelsoorten bijzonder mooie namen. Een kleine greep uit deze lange lijst: Aphrodite (De Griekse Godin van de liefde), Vivaldi (hoogstwaarschijnlijk naar de Italiaanse componist / violist Antonio Vivaldi), Monalisa (aan elkaar geschreven, de afkomst lijkt me evenwel duidelijk) en Bellefleur (vermoedelijk naar de gelijknamige appel).

Nederland en de aardappel

De "productie" van aardappels in Nederland is enorm. Volgens het Centraal Bureau van Statistiek was de totale Nederlandse productie in 2014 maar liefst 5,3 miljard kilogram! Ongeveer de helft hiervan wordt voor consumptie gebruikt, 20-25% als pootaardappelen en zo'n 30% wordt gebruikt voor zetmeel. Nederland is overigens één van de grotere aardappelproducenten van de wereld, we schijnen (ondanks de relatief kleine oppervlakte van ons land) zelfs in de top 10 te staan naar productiehoeveelheid. Als frietproducent doen we het eveneens heel erg goed, in 2014 waren we op basis van de omzet zelfs de grootste producent van Europa, qua gewicht was enkel België groter.

We zijn dan ook behoorlijk gek op aardappels en van aardappels gemaakte producten als friet. Zo kan je op Eet.nu maar liefst 6127 actieve snackbars vinden, wat het met afstand het meest voorkomende type eetgelegenheid op onze site maakt. De verkoopwaarde van aardappelproducten in Nederland was in 2014 overigens maar liefst 2,5 miljard euro. Je hoeft geen rekenwonder te zijn om te snappen dat je voor zo'n bedrag enorm veel frietjes, zakken chips, gebakken of gekookte aardappels en andere aardappelproducten kunt kopen.

Enige erkenning is wel op zijn plaats

De aardappel is als voedsel na bijna 300 jaar dus nog steeds erg populair in Nederland. En in de rest van de wereld trouwens ook. In veel diëten wordt de aardappel met de grond gelijk gemaakt, maar aan de productie en consumptie cijfers te zien zijn veel consumenten toch wat genadiger voor deze multi-getalenteerde knol. En terecht. Wie kan er nou niet genieten van een frietje of zakje chips op zijn tijd? Dat wij er dan soms weer te veel van eten, daar kan de aardappel weinig aan doen. Die aardappel, die heeft het door de geschiedenis vaak moeilijk gehad, maar hielp ons de koude winters door te komen. En de belangrijke bijdrage aan onze economie mogen we ook zeker niet vergeten. Een beetje erkenning lijkt me dus wel op zijn plaats. Misschien verdient de aardappel zelfs wel een plaatsje in ons hart.

P.S. Hier kun je lezen hoe je bier kunt brouwen van aardappels. Proost!