Minnaar

Vele gestaltes

Als ik jou vraag om je ogen te sluiten en te beschrijven hoe een frietje eruit ziet, haal je je waarschijnlijk een goudgeel staafje voor de geest. Maar het wordt al lastiger als ik je vraag hoe lang en dik het staafje is. Want het frietje heeft verschillende gezichten. In Nederland zijn de aardappelstaafjes vaak middelgroot en is het gebruikelijk om ze tweemaal te frituren, zodat ze zacht van binnen en knapperig van buiten worden. Andere bekende varianten zijn de dikke Vlaamse frieten, het slanke Franse frietje en de zompige Engelse ‘chips’. Varianten als steppegras, kreukelfrites en twisterfries worden onder dezelfde categorie geschaard, hoewel ze er compleet anders uitzien en door de afwijkende vorm ook een andere smaakbeleving bieden.

Zware beslissingen

Er gaan een aantal weldoordachte stappen vooraf aan het moment waarop jij een dampend heet frietje in je mond kunt steken. Het begint al bij de friet zelf; welke aardappel wordt er gebruikt? Wordt er gekozen met een variant met of zonder schil?. De meest gebruikte aardappel voor friet is het Bintje, maar er zijn andere aardappels die net zo geschikt zijn. Ook kun je groentefrietjes maken, zoals met pompoen of zoete aardappel. In snackbars en eetcafés zal patat vrijwel altijd zonder schil worden bereid, terwijl topkoks zoals Jamie Oliver de schil juist als onmisbaar zien voor de perfecte friet. Weer een andere mogelijkheid is raspatat; deze ontstaat door aardappelpoeder en water samen te persen. Sommige mensen zweren erbij.

Vervolgens moet er gekozen worden in welke olie of vet er gefrituurd wordt. Wanneer je de oven of Airfryer gebruikt is daar maar een scheutje van nodig. In de Belgische frietkoten is het nog gebruikelijk om te frituren in Ossewit, dit is puur rundvet. In Nederland kun je dit kopen in de supermarkt, maar het wordt nauwelijks nog in de horeca gebruikt. Het keurmerk Verantwoord Frituren heeft hieraan bijgedragen; om dit te verkrijgen moet er in vloeibare olie gefrituurd worden en gelden voorwaarden met betrekking tot de temperatuur, om te zorgen dat de frites niet te vettig worden.

Ook de context waarin de frietjes geserveerd worden, laat ruimte voor vele mogelijkheden. Serveer je de friet los of in een gerecht, welk zout gebruik je, gaat er saus overheen? Ik hou zelf van een goed gezouten patatje mét, in mijn geval gebruik ik daarvoor de plantaardige Mayolijn van Remia. Slechts de kenner proeft het verschil met traditionele mayonaise.

Jeugdsentiment

Frietjes hebben in Nederland een grote culturele waarde. Ze spelen een rol in veel van mijn jeugdherinneringen. Ik heb jarenlang in een straat gewoond waar een snackbar gevestigd was, waar ik uiteraard regelmatig kwam. Als vader een zakelijk etentje had, mochten de kinderen kiezen wat ze wilden eten, wat steevast neerkwam op friet of Chinees. Ik heb vele kinderfeestjes meegemaakt waarbij we gingen zwemmen en na afloop met onze natte vingers frietjes naar binnen werkten aan de badrand.

Tegenwoordig reis ik dagelijks met het openbaar vervoer. Bijna ieder groot station heeft wel een vestiging van Smullers, wat garant staat voor een stevige frietlucht. Die is, vooral na een lange dag werken, behoorlijk verleidelijk! Als ik op de trein sta te wachten, zie ik overal om me heen mensen met een bakje friet. Mijn eigen voorkeur gaat uit naar een dubbele, papieren puntzak, vanwege de traditionele uitstraling die het heeft. Daarnaast neemt papier, in tegenstelling tot plastic, overtollig vet op, het houdt de warmte beter vast en is beter voor het milieu.

Nooit genoeg

Het is moeilijk te zeggen waar nou de beste frieten van Nederland verkrijgbaar zijn. Volgens Frietopia hebben de verschillende vestigingen (in Utrecht en Amsterdam) van Manneken Pis de beste friet, evenals Martin Zwerts in Eindhoven. In Breda ga ik graag naar Cafetaria De Toren, waar de frietjes ter plekke worden gesneden en heerlijk knapperig zijn. Of ik blijf lekker thuis voor zelfgemaakte frieten van mijn man, die zich inmiddels tot een ware frietenbakker heeft ontpopt. De ideale echtgenoot!

Krijg jij, net als ik, nooit genoeg van friet? Breng dan eens een bezoekje aan het Frietmuseum in Brugge. Of lees een boek over frietjes (alleen plaatjes kijken mag ook). Het Grote Frietboek vind ik ideaal, omdat het vol staat met leuke weetjes en humoristische meningen van frietfanaten. Ik las laatst, toen ik bij de tandarts was om mijn verstandskiezen te laten trekken, in National Geographic een artikel over frietkoten door de Vlaamse schrijver Herman Brusselmans. Het wekte mijn interesse voor de Belgische frietcultuur, dus ik wil het jullie niet onthouden.

Hoe vettig en ongezond de verhalen ook zijn, je krijgt er gegarandeerd honger van… Dus zorg dat je friet bij de hand hebt, en eet smakelijk!